Εορτασμός "28ης Οκτωβρίου"

Η ιστορικά πια καταγεγραμμένη "μάχη του Μικρού Χωριού", η οποία έλαβε χώρα στην ομώνυμη τοποθεσία στις 18 του Δεκέμβρη 1942, όπου η ένοπλη κατά μέτωπο σύγκρουση με τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής, επέφερε ισχυρό πλήγμα στους κατακτητές καταγράφοντας απώλειες δέκα νεκρών και τριάντα τραυματιών.

Ύστερα από εκείνο το οδυνηρό γι' αυτούς γεγονός, τα φασιστικά στρατεύματα ξεχύθηκαν μανιασμένα για αντίποινα συλλαμβάνοντας αιχμαλώτους από Μεγάλο και Μικρό Χωριό, οι οποίοι μετά από οκτώ μέρες βασανιστήρια και αφού έσκαψαν τον τάφο τους, εκτελούνται έξω από το Μικρό Χωριό, στο ύψωμα Πάνω Λόγγοβες, παραμονή Χριστούγεννα...

Οι ηρωικοί εκτελεσθέντες ήταν οι εξής έντεκα:

Χρήστος Μέρμηγκας αρχίατρος
Ιωάννης Καρυοφύλλης δάσκαλος
Κωνσταντίνος Αραπογιάννης
Δημήτριος Δασκαλάκης
Νικόλαος Κυρίτσης
Διονύσιος Ματζούτας
Ιωάννης Μεσίρης
Θεόδωρος Οικονόμου
Βασίλειος Παλιούρας
Ανδρέας Σιταράς
Χρήστος Φλέγγας

Ωστόσο, ανάμεσα στους πολυάριθμους αιχμαλώτους βρίσκονταν και ο εφημέριος του Μεγάλου Χωριού πατήρ Δημήτριος Βαστάκης, αλλά και ο Ενωμοτάρχης της περιοχής Χαρίλαος Κατσίμπας. Εκείνοι οι δύο, καθώς θεωρούνταν κεφαλές του τόπου, καταδικάστηκαν παραδειγματικά και μετά από πολυήμερα βασανιστήρια κάηκαν ζωντανοί, κλεισμένοι μες στον χώρο της αιχμαλωσίας τους, ως ύστατη θυσία, συνεισφορά στην ένδοξη δράση της Εθνικής Αντίστασης.

Ο πατήρ Δημήτριος Βαστάκης γεννήθηκε το 1900 στα Δολιανά Ευρυτανίας, σπούδασε στο Ιεροδιδασκαλείο της Άρτας και το 1926 διο­ρίσθηκε δάσκαλος στο χωριό Δερμάτι. Το 1930 χειροτονείται ιερέας και τοποθετείται εφημέριος στην Αγία Παρασκευή του Μεγάλου Χωρίου, ενώ κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940, υπήρξε ο τελευταίος δάσκαλος στο σχολείο της Κοντίβας.

Ως μνημόσυνο της θυσίας εκείνης παραθέτουμε τη δημόσια ευχαριστήρια επιστολή του πατρός Βαστάκη, αφότου έλαβε το ιερατικό σχήμα, όπως δημοσιεύθηκε στις 3 Μαρτίου του 1931 στην εφημερίδα "Ρουμελιώτης" και μάλιστα έντεκα χρόνια πριν τη θυσία, που από τότε ήταν αποφασισμένος να πράξει για την Πατρίδα.

"Χειροτονηθείς προ ολίγων μηνών ιερεύς, εις την ενορίαν της Κωμοπόλεως Μεγάλου Χωριού Ευρυτανίας και μη δυνηθείς, ίνα ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τους συγχαρέντας μοι φίλους, γνωστούς και λοιπούς αποδημούντας ενορίτας μου, εκφράζω τώρα δημοσία τας απείρους ευχαριστίας μου προς τους απανταχού ευρισκομένους ενοριτάς μου. Επ’ ευκαιρία δε και του Νέου έτους πέμπω εις πάντας εγκάρδιον χαιρετισμόν και θερμήν ευχήν όπως διέλθωμεν αυτό με υγείαν και πνευματικήν χαράν. Επί πλέον δε επιθυμών αφ’ ενός μεν την αναμεταξύ μας ομόνοιαν και αγάπην, ήτις αρμόζει εις κάθε άνθρωπον και δη εις χριστιανόν, αφ’ ετέρου δε την εξύψωσιν του θρησκευτικού μας φρονήματος ιδίως κατά την σημερινήν εποχήν καθ’ ην η θρησκεία από πολλούς αν δεν καταπατείται τελείως, θεωρείται ως ένα από τα δευτερεύοντα ζητήματα. Δια τούτο προσκαλώ παρακλητικώς πάντα ενορίτην μου ανεξαρτήτως ηλικίας και κοινωνικής θέσεως όπως αν πονή και ενδιαφέρηται διά την θρησκεία μας και θρησκείαν των πατέρων μας, ήτις είναι η θέλησις του Χριστού μας και αυτή η ευδαιμονία ημών των ιδίων προσφέρη την βοήθειάν του ή την γνώμη του τίνι τρόπω θα κατορθώσωμεν από κοινού ενεργούντες πρώτον να καταπαύσουν αι μέχρι τούδε διχόνοιαι και προσωπικά πάθη να εγκολποθώμεν την αγάπην και δεύτερον να καταπολεμήσωμεν τας ιδέας των διαφόρων νεωτεριζόντων αθέων ή αιρετικών δια να μη ευρίσκουν εις την κοινότητά μας έδαφος και ενσπείρουν τα πλάνα των διδάγματα.
Με την σταθεράν ελπίδα και πεποίθησιν ότι απευθύνομαι προς πιστούς αποδέκτας των πατρίων ημών επαναλαμβάνω την ανωτέρω θερμήν παράκλησιν ευχόμενος, ίνα ανατείλουν ημέραι ευτυχέστεραι δια τε την εκκλησίαν και την κοινότητά μας, αίτινες τη καλή θελήσει όλων μας δύνανται ν’ αποβούν μίαν ημέραν το αξιομίμητον παράδειγμα δια τας επερχομένας γενεάς μας.
Με θερμήν ευχήν ο Εφημέριος Μεγάλου Χωριού Ευρυτανίας
Δημ. Κ. Βαστάκης"

"Την Ρωμιοσύνη μην την κλαίς...κι αντριεύει και θεριεύει..." Γ.Ρίτσος